Κυριακή 29 Ιανουαρίου 2017

ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΤΡΕΙΣ ΙΕΡΑΡΧΕΣ





ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΤΡΕΙΣ ΙΕΡΑΡΧΕΣ

Στις 30 Ιανουαρίου η Εκκλησία μας τιμά τη μνήμη των Τριών Ιεραρχών:
του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου, του Αγίου Βασιλείου του Μεγάλου και του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου.

Γιατί όμως τους γιορτάζουμε όλους μαζί, αφού ο καθένας έχει και τη δική του ξεχωριστή γιορτή;

Επειδή συνέβη το εξής θαυμαστό γεγονός.
Πριν από πολλά χρόνια οι Χριστιανοί διαφωνούσαν για το ποιος από τους τρεις Αγίους είναι ανώτερος ενώπιον του Θεού. Είχαν μάλιστα χωριστεί σε Γρηγορίτες, Βασιλείτες και Ιωαννίτες. Τότε, οι Τρεις Ιεράρχες φανερώθηκαν σε έναν σοφό επίσκοπο της εποχής, τον Ιωάννη, και του είπαν:
«Εμείς είμαστε κοντά στον Θεό και καμία διαμάχη δεν υπάρχει ανάμεσα μας. Πρώτος μεταξύ μας δεν υπάρχει, αλλά, εάν τον έναν επικαλεστείς, και οι άλλοι δύο θα ακολουθήσουν. Γι’ αυτό πρόσταξε όσους φιλονικούν να ειρηνεύσουν, γιατί αυτό ήταν το θέλημα μας, όταν ήμασταν στη γη και τώρα που είμαστε στον ουρανό ̇ να υπάρχει ομόνοια μεταξύ των πιστών.
Επίσης, καθιέρωσε μια γιορτή κοινή και για τους τρεις κι εμείς θα μεσιτεύουμε στον Θεό για όσους γιορτάζουν τη μνήμη μας εκείνη την ημέρα».
Μ’ αυτήν την ξεχωριστή επέμβαση των Αγίων σταμάτησαν οι φιλονικίες. 

Αναρωτηθήκατε ποτέ, γιατί η Εκκλησία μας όρισε τους τρεις αυτούς Αγίους ως προστάτες των μαθητών, ενώ υπήρξαν κι άλλοι σοφοί και σπουδαγμένοι Άγιοι; Ίσως, γιατί αυτοί οι Άγιοι μας δίδαξαν με το δικό τους παράδειγμα, αλλά και μέσα από τα πολλά έργα που έγραψαν, πώς μπορούμε μέσα από τη σοφία του κόσμου να οδηγηθούμε στην αληθινή σοφία του Θεού.
* * *
Εκείνος που επιχειρεί να μιλήσει ξεχωριστά για τους τρεις Ιεράρχες, αντιμετωπίζει δυσκολία όχι για το τι πρέπει να πει, αλλά για το τι επιτρέπεται να παραλείψει από μια ζωή τόσο υποδειγματική, μια ενεργητικότητα τόσο πολύπλευρη και μια συγγραφική δραστηριότητα τόσο πλούσια, όχι ενός, αλλά τριών ανδρών.

Έζησαν σε μια εποχή ταραχής και αβεβαιότητας. Η χριστιανική θρησκεία μόλις είχε αναλάβει από τους διωγμούς και τις καταστροφές, ενώ είχε να αντιμετωπίσει και τις διάφορες αιρέσεις.

Η ζωή τους και το έργο τους ήταν πραγματικά λαμπρό. Είχαν την ευτυχία να μορφωθούν άριστα σε μια εποχή που η μόρφωση ήταν σπάνιο φαινόμενο. Είχαν σπάνια δύναμη λόγου. Ήταν τα ζωντανά παραδείγματα της αυταπάρνησης, της φιλανθρωπίας και της ευσέβειας. Υπηρέτησαν το Θεό, γιατί υποστήριξαν με σθένος την ακεραιότητα της χριστιανικής πίστης, αλλά υπηρέτησαν και τους ανθρώπους, γιατί τους αφιέρωσαν κάθε υλική, σωματική και πνευματική τους δυνατότητα.

Ο Μέγας Βασίλειος γεννήθηκε περίπου το 330 στην Καισάρεια της Καππαδοκίας. Η γιαγιά του η Μακρίνα και η μητέρα του Εμμέλεια, που διακρινόταν για την ευσέβεια και τη φιλανθρωπία της, του έδωσαν την αγάπη για το Θεό και τους ανθρώπους. Τα πρώτα γράμματα τα διδάχτηκε από τον πατέρα του. Συνέχισε τις σπουδές του στη Καισάρεια, στο Βυζάντιο και στην Αθήνα, όπου έμεινε πάνω από τέσσερα χρόνια. Όταν γύρισε στον Πόντο διακρίθηκε σαν ρήτορας. Αργότερα πήγε στην Παλαιστίνη και Αίγυπτο, όπου επισκέφτηκε τους πιο φημισμένους ασκητές της εποχής εκείνης. Γυρνώντας στην πατρίδα του μοίρασε τα υπάρχοντά του στους φτωχούς και πήγε σ' ένα μοναστήρι.
Έτσι το 370 τον βρίσκουμε επίσκοπο στην Καισάρεια της Καππαδοκίας. Ιδρύει τη Βασιλειάδα, όπου κάθε άρρωστος γέρος, ανήμπορος εύρισκε προστασία και ανακούφιση. Εκεί εργαζόταν και ο ίδιος για να τους περιποιηθεί. Γίνεται αγαπητός και σεβαστός από όλους. Δίνει τα πάντα για τους άλλους, ενώ για τον εαυτό του αρκεί ένα παλιό ράσο και ένα ζευγάρι παπούτσια που μαζί με λίγα βιβλία αποτελούσαν όλη την περιουσία του. Έγραψε πολλά σπουδαία συγγράμματα, ασκητικά, ηθικά, παιδαγωγικά, ομιλίες, επιστολές και λειτουργίες. Πέθανε την 1η Ιανουαρίου 379 σε ηλικία 48 χρονών. Ο θάνατός του λύπησε χιλιάδες λαού, γιατί είχαν χάσει τον προστάτη και τον συμπαραστάτη τους.

Ο Γρηγόριος ο Θεολόγος γεννήθηκε το 329 στην Αριανζό κοντά στη Ναζιανζό της Καππαδοκίας. Ο πατέρας του ήταν επίσκοπος Ναζιανζού και μητέρα του ήταν η Νόννα. Άργησαν οι γονείς του να τον αποκτήσουν γι' αυτό, τον αφιέρωσαν στο Θεό. Η μητέρα του με συστηματική θρησκευτική αγωγή, προσπάθησε να τον κάνει αντάξιο της υπόσχεσής της. Έτσι ο Γρηγόριος ανατράφηκε με μεγάλη θρησκευτικότητα, αγάπησε υπερβολικά τη θρησκεία του και αποφάσισε να τη βοηθήσει. Πήγε λοιπόν, για να πραγματοποιήσει το σκοπό του, στην Καισάρεια, στην Αλεξάνδρεια και στην Αθήνα για να μορφωθεί.
Το 379 τον κάλεσαν στην Κων/πολη, γιατί είχε επικρατήσει ο Αρειανισμός και η αληθινή χριστιανική θρησκεία κινδύνευε.Η ευγλωττία του και η δύναμη του λόγου του γοήτευσαν και ενθουσίασαν τους ακροατές του που κάθε μέρα γίνονταν και περισσότεροι. Οι γεμάτοι σύνεση, σοφία και θεία πνοή λόγοι του ονομάστηκαν θεολογικοί γι΄ αυτό ακριβώς και ο ίδιος ονομάστηκε Θεολόγος.
Έγινε αρχιεπίσκοπος Κων/πολης. Αργότερα αποσύρθηκε στην Αριανζό, σε μόνωση και ησυχία, όπου και πέθανε σε ηλικία 90 χρονών. Μεγάλης σπουδαιότητας οι 45 λόγοι που ειπώθηκαν από το Γρηγόριο στην Κων/πολη και που ενώ ακόμη ζούσε μεταφράστηκαν στη λατινική, στην αρμενική και στη συριακή γλώσσα.

Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος γεννήθηκε το 345 στην Αντιόχεια. ο πατέρας του, πέθανε λίγο μετά τη γέννηση του μικρού Ιωάννη. Η μητέρα του Ανθούσα, υπόδειγμα αρετής, τιμιότητας και ευσέβειας αν και 20 χρονών αφιέρωσε τη ζωή της στην ανατροφή του παιδιού της. Τον ανέθρεψε με ευσέβεια και ρίζωσε στην ψυχή του το σεβασμό και την αγάπη στα διδάγματα του Χριστού μας. Ο Ιωάννης προοριζόταν για δικηγόρος και έτσι διδάχτηκε ρητορική και φιλοσοφία από το σοφιστή Λιβάνιο. Όμως το επάγγελμα αυτό το άφησε, αν και ήταν πράγματι φοβερός στο λόγο, για να ζήσει πολλά χρόνια τη ζωή του ασκητή. Όταν γύρισε στην Αντιόχεια, χειροτονήθηκε διάκονος και πρεσβύτερος και διακρίθηκε για την ευσέβεια, τη φιλανθρωπία του, αλλά περισσότερο για την εξαιρετική ευγλωττία του. Θεωρείται ο μεγαλύτερος εκκλησιαστικός ρήτορας της ορθοδοξίας. γι' αυτό ακριβώς ονομάστηκε και Χρυσόστομος. Η φήμη του είχε φτάσει πολύ μακριά. Γρήγορα τον κάλεσαν στη Κων/πολη, όπου χειροτονήθηκε αρχιεπίσκοπος. Έδειξε εξαιρετική τόλμη. Προσπάθησε να σταματήσει τα έκτροπα, που γινόταν στους κόλπους της εκκλησίας και του κράτους. Καυτηρίαζε το ίδιο κληρικούς και πολίτες, και δε δείλιασε να επιτεθεί εναντίον της αυτοκράτειρας. Οργίστηκε λοιπόν αυτή και έπεισε τον αυτοκράτορα να εξορίσουν τον Ιωάννη. Φοβήθηκαν όμως την οργή του λαού, που υπεραγαπούσε τον Ιωάννη και ανακάλεσε τη διαταγή. Αλλά ο Ιωάννης με θάρρος και ελευθεροστομία δε σταμάτησε να στρέφεται εναντίον κάθε παραβάτη και είχε δημιουργήσει εχθρούς ισχυρούς, που αυτή τη φορά κατάφεραν να τον εξορίσουν. Στο δρόμο όμως, από τις ταλαιπωρίες και τις κακουχίες, πέθανε το 407. Έγραψε πολλά συγγράμματα και βοήθησε με πολλούς τρόπους την εκκλησία. 

* * *
Αυτοί υπήρξαν οι Μεγάλοι της εκκλησίας μας δάσκαλοι. Τα φωτισμένα πνεύματά τους είχαν πολύ σωστά αντιληφτεί ότι για να αλλάξει η ανθρωπότητα, για να περιμένουν ένα μέλλον καλύτερο, ψηλότερο και ιδανικότερο, έπρεπε να στραφούν στη παιδεία. Στράφηκαν λοιπόν σ' αυτή, την υποστήριξαν και την υπηρέτησαν με όλη τους τη δύναμη. Με τη διδασκαλία τους, με το τεράστιο συγγραφικό τους έργο και κυρίως με την αξιοθαύμαστη κοινωνική τους δράση, πέτυχαν απόλυτα σαν άνθρωποι, σαν δάσκαλοι, σαν κληρικοί.

Τους τιμούμε σαν Άγιους, γιατί με τα έργα τους και τη συμπεριφορά τους εδραίωσαν και ανύψωσαν τη χριστιανική πίστη. 

* * *
Ας ξεδιπλώσουμε και ορισμένες πτυχές της σκέψης και του προβληματισμού τους γύρω από το θέμα της παιδείας.
Από τις ομιλίες τους  προς τους νέους για το πώς να ωφελούνται από τα ελληνικά γράμματα αντλούμε χρήσιμες πληροφορίες για τον προσανατολισμό των νέων στην κοινωνία της γνώσης και της πληροφορίας.
 
Οι νέοι, λέει ο άγιος Βασίλειος, οφείλουν να παρατηρούν τον κόσμο γύρω τους ακολουθώντας την τακτική που έχουν οι μέλισσες.
Όπως δηλαδή εκείνες παίρνουν από τα λουλούδια μόνο ό,τι είναι χρήσιμο στη δουλειά τους,έτσι και οι νέοι πρέπει να αντλούν από όσα διαβάζουν και παρατηρούν μόνο ότι είναι αληθινό φυλάσσοντας τον εαυτό τους από επιζήμιες επιδράσεις.
Και όπως τα ποτάμια παίρνουν στο διάβα τους νερό από παραποτάμους και γίνονται μεγαλύτερα έτσι και οι νέοι πρέπει να μαζεύουν την ωφέλεια από καθετί προκειμένου να προοδεύουν στην αρετή και να δυναμώνουν την ψυχή τους.
Η αληθινή ανθρώπινη αξία δε βρίσκεται στην εξεζητημένη εξωτερική εμφάνιση, η τροφή της ψυχής δεν βρίσκεται σε άτοπα θεάματα, στην τηλεόραση θα λέγαμε εμείς σήμερα ή στα διαδικτυακά παιχνίδια.
Πρέπει να προσέχει ο κάθε νέος να μην εγκαταλείψει το τιμόνι της ψυχής του στα πάθη του παρά μόνο στη λογική του και στο Θείο λόγο του Ευαγγελίου.
Ο Μέγας Βασίλειος προβάλλει στους νέους τον Σωκράτη και τον Περικλή ως πρότυπα αυτοκυριαρχίας, υπομονής, λιτότητας και ανεξικακίας.


Ο άγιος Γρηγόριος θα μας έλεγε ότι πρέπει να έχουμε ειρήνη, ειρήνη την οποία πολλοί επαινούν αλλά λίγοι στηρίζουν, ότι η προσευχή είναι πιο αναγκαία ακόμα και από την αναπνοή και ότι αρχή και τέλος κάθε πράγματος πρέπει να κάνουμε τον Θεό.

Ποιες πολύτιμες παιδαγωγικές συμβουλές έχει να μας δώσει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος;
Θα μας πει ότι δεν υπάρχει ηλικία χωρίς αγώνες, ιδρώτα και πόνο.
Ότι πρέπει να αναζητούμε την ομορφιά στη φύση και στα καλά βιβλία,στην Αγία Γραφή και τα αρχαία ελληνικά κείμενα, θα μας φέρει ως 5 πρότυπα τους φιλοσόφους Πλάτωνα και Διογένη.
Θα μας πει ότι ο νέος πρέπει να μάθει να υπερασπίζεται τον αδικημένο, να συγκρατεί το θυμό του, να ελέγχει τις επιθυμίες του, να αγαπάει την απλότητα και να μην αποφεύγει την άσκηση, την προσευχή και την ελεημοσύνη.
Κάθε μαθητής είναι ένας αθλητής, αθλητής για τη μίμηση του Χριστού.
Αυτό που δίνει αξία στον άνθρωπο είναι η πίστη και ο ενάρετος βίος.
Για τίποτε άλλο δεν μπορεί να περηφανευτεί ο άνθρωπος, ούτε για την ομορφιά του – το παγόνι και ο κύκνος έχουν να επιδείξουν μεγαλύτερη λαμπρότητα‐ ούτε για τη σοφία του –ποιος άραγε μπορεί να μιμηθεί τα έργα της μέλισσας – αλλά πολύ περισσότερο δεν μπορεί να περηφανευτεί για τα πλούτη του – και οι ληστές γι’ αυτά πασχίζουν.

* * *
Οι Τρεις Ιεράρχες ας πρεσβεύουν στο Θεό για εσάς, για εμάς, και κυρίως για τα παιδιά μας που είναι το μέλλον του γένους μας.


Σας ευχαριστώ

___________________________________________________________

Ἀπολυτίκιον Ἦχος α’



Τοὺς τρεῖς μεγίστους φωστῆρας τῆς τρισηλίου Θεότητος, τοὺς τὴν οἰκουμένην ἀκτῖσι δογμάτων θείων πυρσεύσαντας∙ τοὺς μελιρρύτους ποταμοὺς τῆς σοφίας, τούς τὴν κτίσιν πᾶσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας∙ Βασίλειον τὸν μέγαν, καὶ τὸν Θεολόγον Γρηγόριον, σὺν τῷ κλεινῷ Ἰωάννῃ, τῷ τὴν γλώτταν χρυσορρήμονι∙ πάντες οἱ τῶν λόγων αὐτῶν ἐρασταί, συνελθόντες ὕμνοις τιμήσωμεν∙ αὐτοὶ γὰρ τῇ Τριάδι, ὑπὲρ ὑμῶν ἀεὶ πρεσβεύουσιν.



Μετάφραση 



Όλοι όσοι θαυμάζουμε τους λόγους των τριών μεγάλων Φωστήρων της τρισυπόστατης θεότητας, δηλαδή το Μέγα Βασίλειο, το Γρηγόριο το θεολόγο και τον ξακουστό Ιωάννη που το στόμα του έβγαζε χρυσάφι, ας τους τιμήσουμε με ύμνους. Γιατί αυτοί φώτισαν την οικουμένη με θείες διδασκαλίες. Γιατί σαν ποταμοί σοφίας πότισαν όλη την κτίση με τα άγια νερά της θεογνωσίας, και γιατί αυτοί μεσολαβούν και παρακαλούν πάντα την Αγία Τριάδα για μας.